Drie jaar geleden schreef ik een brief aan Guy Spier. Voor de jeugdige lezer die niet meer weet wat een brief is: dat is een e-mail die je eerst print, in een enveloppe stopt en vervolgens – nadat je met de fiets een postzegel bent gaan kopen in het postkantoor – in zo’n rode bak stopt die je op sommige plaatsen nog vindt in het straatbeeld.
Mijn brief moet indruk gemaakt hebben want ik kreeg een brief terug. En sterker nog: er zat een uitnodiging bij voor het beleggersevent ValueX in Klosters, een bergdorp in Zwitserland. Dat is hét mekka voor waardebeleggers. Het is de plaats waar de heer Spier al sinds 2010 zijn gelijkgezinden verzamelt om gedurende drie dagen het geloof van het waardebeleggen te belijden.
Vlak voor de uitbraak van Covid hebben Sam en ik het genoegen gehad om zijn conferentie voor het eerst bij te wonen. En na een viruspauze in 2021 waren we dit jaar weer van de partij, samen met een 60-tal beleggers uit alle hoeken van de wereld.
Gedurende drie dagen worden geweldige beleggingsideeën gepitched en thema’s in de diepte besproken. Dat levert een notaboekje vol inspiratie en enkele nieuwe vriendschappen op.
De vijf-minuten-powerpresentatie die Sam en ik brachten begonnen met een dia – hoe kan het ook anders – waar Chess Capital op staat. Om het helemaal duidelijk te maken dat we iets met schaken hebben, brengen we onze reuzeschaakstukken – koning, dame en toren – prominent in beeld. Dat lokt natuurlijk wat reactie uit zodat schaken dan ook het gemakkelijk gespreksonderwerp wordt aan de bar. Na enkele pintjes en schaakpartijtjes is de weg geplaveid om gezellig te filosoferen over de gelijkenissen tussen schaken en beleggen. En die gelijkenissen zijn er echt wel.
Ik neem het risico dat schaken met van alles en nog wat vergeleken wordt er graag bij. ‘Schaken en ondernemen’ is een thema dat Roger Helsen al uitwerkte in de periode van de Inventi-schaaktoernooien. Garry Kasparov schreef een boek over ‘Schaken als een spiegel voor het leven’. Grootser kan ik de vergelijkingen niet bedenken. Ik hou het simpelweg bij enkele treffende analogieën met beleggen.
Spelen met een plan
Het eerste wat me opvalt is dat de ValueXers beleggen beleven als een geweldig boeiend spel. De mensen hier aanwezig trachten de beste te zijn in het spel dat ze spelen. Je wordt geen topper als vanzelf. Je dient levenslang te studeren als een gek. Maar hoe doe je dat? Leren kan je doen door de juiste dingen te lezen op het wereldwijde web, door de juiste relaties te ontwikkelen die je inzichten geven , die je eigen mening challengen. Kortom door open te staan voor nieuwe inzichten en door je te laven aan de wijsheid van zij die het voor jou al ontdekt hebben.
Verwar gamers niet met gokkers. Want gokkers zijn de betere beleggers zeker niet. De gokker speelt een spel waar hij statistisch gezien zal verliezen. De gokker is verblind door een groot lot dat hij kan winnen, maar heeft geen oog voor de kansberekening. Denk maar aan de aantrekkingskracht van de Euromillions of andere loterijspelen.
De belegger spreekt ook in termen van ‘taking a bet’ maar het verschil is dat hij dat enkel zal doen wanneer de kansen duidelijk in zijn voordeel liggen. Vergelijk het met de schaker die een complexe situatie op het bord analyseert, die kansen en bedreigingen ziet en na veel wikken en wegen een strategie uitzet en een plan uitvoert. Zal dat plan lukken? Dat hangt er van af a. hoe goed het plan is en b. hoe de tegenstander er op reageert. Het eerste heb je zelf in de hand, het tweede niet.
Hoe goed je plan is hangt van jou af: blijf je binnen je cirkel van competentie? Begrijp je wat je aan het doen bent? Heb je de situatie grondig bestudeerd? Heb je in kaart wat er kan verkeerd gaan? Dit hang van jouw kennis en kunde af, van jouw leergierigheid en grondigheid van analyse.
Het tweede deel – de reactie van de tegenstander – kan je vergelijken met de manisch depressieve beurs, namelijk hoe andere beleggers reageren op goed of slecht nieuws. Ik heb steeds geleerd om me te concentreren op die zaken die ik kan controleren, niet op de zaken die buiten mijn invloed liggen. Dat betekent dat ik me positioneer om met onverwachte situaties om te gaan. Ik probeer de toekomst niet te voorspellen. Voorspellen is zinloos, leidt af en verbetert je resultaten allerminst. Laat me de parallel trekken met schaken.
Chose your battles
De schaker kan kiezen om ten aanval te gaat wanneer hij met een licht voordeel uit een openingssituatie komt. Hij ontwikkelt een aanvalsstrategie en zal inschatten hoeveel kans op slagen zijn plan heeft. Wanneer de kansen in zijn voordeel liggen kan hij zijn strategie uitvoeren of een nog beter moment afwachten. Je bent als schaker steeds bezig je kansen af te wegen. Als belegger is dat precies hetzelfde.
Bij beleggen hebben die kansen alles te maken met enerzijds jouw competentie, jouw kennis van het bedrijf en anderzijds de kans (lees: de prijs) die de beurs je biedt. Wanneer de marktplaats je een koopje aanbiedt dan kan je beslissen om dat te nemen of niet. Net zoals een tegenstander bij het schaken een blunder begaat. Je competentie maakt dat je de blunder ziet of niet ziet. Je neemt de kans in dank, of je neemt ze niet.
En wanneer je tegenstander blundert is je eerste neiging als schaker om te denken: ‘heb ik iets over het hoofd gezien?’. Je wrijft eens in je ogen. ‘Is dit echt? Kan ik hier zomaar ongestraft een stuk winnen? Is die matcombinatie onweerlegbaar?’ Je denkt steeds in termen van ‘wat mis ik hier?’ De beurs biedt ook dergelijke – soms onwaarschijnlijke – kansen. Je ziet ze alleen maar wanneer je er klaar voor bent. Het is enkel wanneer je een bedrijf en diens competitieve omgeving bestudeerd hebt dat je kansen kan zien en met overtuiging handelen.
De ValueX driedaagse vond plaats op het moment dat Facebook het hoogste dagverlies in de geschiedenis van de beurs liet optekenen. Meer dan 25% van de koers betekent een daling van meer dan 200 miljard in absolute waarde. Meta sleurde zowat alles mee naar beneden en een paar uur later zou Amazon de hele boel weer naar boven stuwen. Maar zoals ik al zei: de betere beleggers zijn optimistische gamers. Eén van de topsprekers begon zijn presentatie met ‘I’m presenting value ideas in growth stocks while the building is burning’. Stoïcijnse kalmte omdat het huiswerk goed gedaan was, omdat het plan helder is. En niet onbelangrijk: omdat een goede belegger zijn plan ziet ontwikkelen over vele jaren. Een tegenvallend kwartaalresultaat kan de pret niet bederven. Het is eerder de vraag of de markt een nieuwe koopkans geboden heeft of niet.
Een schaker verandert zijn strategie niet zoals hij van hemd wisselt. Een belegger ook niet.
Er zijn verschillende strategieën die naar een bevredigend resultaat kunnen leiden, meerdere kunnen goed zijn. Maar enkel wanneer ze goed en consequent zijn uitgevoerd. Wanneer je als schaker drie aanvalszetten op de koningsvleugel uitvoert om daarna een open lijn te creëren op de damevleugel om vervolgens je te concentreren op je pionnenstructuur … dan komt wellicht niet goed met je winstkansen. Elk afzonderlijk zijn de plannen misschien best goed, maar het geweer wisselen van schouder om de haverklap is om miserie vragen.
De analogie met beleggen zal u niet ontgaan. Het kan best zijn dat je een goed belegger bent in jonge Saas bedrijven, of dat je alles kent van retail of grondstoffen, of dat je beter dan gemiddelde kennis hebt over vastgoed of over Chinese aandelen. Het succes kan ook liggen in het hanteren van een bepaalde beleggingsstijl: momentumbeleggen, ETF beleggen, werken met opties, daytrading of waardebeleggen. De ene aanpak heeft al wat meer kans op succes dan de andere, maar één ding is zeker: om de maand iets anders proberen een gegarandeerde weg naar de afgrond.
Zowel de schaker als de belegger ontwikkelt een bepaalde stijl met vallen en opstaan. Beiden zullen hun winstkansen verhogen door zich te verdiepen in de finesses die belangrijk zijn in zijn stijl.
Zo zal de waardebelegger er alle voordeel bij hebben om goed te begrijpen hoe een jaarrekening in mekaar zit. Goed begrip van de balans, inkomstenrekening en kasstroomtabel is een noodzakelijke voorwaarde bij value investing. Maar het is geen voldoende voorwaarde. Een goede boekhouder is niet noodzakelijk een goede belegger.
Spelen met geduld
De goede waardebelegger kent ook zijn geschiedenis. Hij weet dat er vette jaren en magere jaren zijn en heeft het karakter om geduldig te wachten. Net zoals de positionele schaker oneindig lang kan wachten op het foutje van de tegenstander. Mijn held was José Raúl Capablanca. Hij was wereldkampioen gedurende de ‘roaring twenties’ in het begin van de vorige eeuw. Capablanca speelde ogenschijnlijk zeer eenvoudige partijen. Hij was niet de man van de complexe theorieën en stond er niet bepaald om bekend om openingstheorie grondig te bestuderen. Hij concentreerde zich op simpele overzichtelijke stellingen, ogenschijnlijk gelijke posities, waarbij hij een minimaal klein voordeeltje kon uitbuiten door tergend lang met een mateloos geduld zijn stukken heen en weer te spelen. Dat kleine voordeeltje kon hij dan met een perfecte beheersing van het eindspel genadeloos uitbuiten.
Zeg maar de ‘baseline tennisser’ onder de schakers, de man die alle ballen gewoon terugslaat zonder risico te nemen. Of zoals verdedigende voetbalploegen die uitgejouwd worden door supporters die op spektakel uit zijn. Saaie boel die positionele schakers.
Zo ook wacht de saaie waardebelegger tot ergernis van iedereen die actie gedreven is op zijn ‘moment de gloire’. Hij slaat toe omdat hij de positie herkent. En net zoals de schaker met een perfecte kennis van midden- en eindspel en slaat hij toe op het juiste moment: wanneer de beurs, die hij beschouwt als zijn tegenstander, hem kansen bieden. Wanneer de manisch depressieve beurs weeral eens extreem is.
Schakers zijn geweldige individualisten. Toen ik jeugdspeler was – de dieren spraken nog denk ik – zaten we met de neus in de boeken, tegenwoordig vind je alle wijsheid op het wereldwijde web. Maar het fanatieke studeren, posities onthouden, verbanden leggen, tegenstanders en helden bestuderen, … het hoort er nog steeds bij.
Beleggingswijsheid opdoen zit helemaal in dezelfde sfeer. De meeste zaken doe je op je eentje. Indien je de goede bronnen hebt die bij jouw stijl passen en op voorwaarde dat je een goede filter hebt om niet overspoeld te worden door de tsunami van data kan je je weg vinden naar die leuke en leerrijke bezigheid die beleggen kan zijn.
En nu de sanitaire situatie terug de goede kant opgaat kunnen we ons opnieuw een paar keer per jaar verdrinken in het sociale walhalla van VFB happening, dag van de tips of ValueX uitstapjes. Want overleggen met mensen en nieuwe vriendschappen sluiten is zowel voor schakers als beleggers een levensnoodzakelijke bezigheid.
