In de vorige twee maand updates heb ik gewezen op de parallellen die we kunnen trekken met de Nifty-Fifty periode in de U.S.A. in de jaren ‘60 en begin ‘70 van vorige eeuw aangaande de tech aandelen, alsook de vergelijkingen die we met Japan kunnen maken in een lange periode van zeer lage rente.
Wat echter sowieso anders is, is dat we vandaag ook nog een strijd leveren tegen de impact van Covid-19. Niet zozeer het menselijke leed, maar wel het gevolg van alle maatregelen die worden genomen om het virus in te dijken. Vandaag vind ik het steeds moeilijker om daar iets over te schrijven. Aan de ene kant wil je als mens natuurlijk niet dat er ook maar één iemand nodeloos sterft, of dat mensen zwaar ziek worden en een moeizame revalidatie tegemoet gaan, of dat de afdelingen intensieve zorgen van de ziekenhuizen het begeven.
Daar tegenover staat onze welvaart die we decennialang hebben opgebouwd, ons welzijn, ons zorgsysteem, onze sociale zekerheid. Die kunnen enkel gehandhaafd worden indien we de economie niet vermoorden. Die welvaart is gebouwd op een economisch florerend systeem. Zonder economie geen welvaart.
Het is een moeilijke balans om vinden: de bezorgdheid voor de volksgezondheid versus de gezondheid van de economie. Er is vandaag in de media iets te weinig aandacht gegeven aan de gevolgen van rampzalige economische cijfers. De enorme schulden die – terecht overigens – zijn opgebouwd moeten ooit terugbetaald worden. Daar is een gezonde economie voor nodig
Op de beurs is er van wat er gaande is in de economie nog niet veel te merken. Het sentiment is nog steeds positief. In periodes zoals deze zijn er altijd winnaars en verliezers. De winnaars kunnen mooie cijfers tonen en worden daarvoor beloond met stijgende koersen. De verliezers echter komen met cijfers die in het merendeel van de gevallen “minder slecht” zijn dan verwacht en blijft de koers neutraal of stijgt ze zelfs nog.
Dat maakt het een rare beurs om in te handelen. Daarnaast is er ook overduidelijk een afkeer van value aandelen in de markt en ligt de volledige focus op groei. Hoewel dat een terugkerend patroon is, vind ik het wel vreemd dat ook in een moeilijke economische periode groei blijft domineren.
Versnelde digitale evolutie
Ook heel uniek is wat normaal maanden en zelfs jaren in beslag zou hebben genomen nu allemaal in enkele maanden is gebeurd. We zijn van een zeer lage werkloosheid gegaan naar een zeer hoge werkloosheid, al is deze vaak tijdelijke werkloosheid en valt het nog af te wachten hoeveel definitief wordt. Ook op de beurs zijn we zeer stevig gezakt en terug gestegen binnen drie maanden tijd.
En dan is er de digitale evolutie, wat er in de afgelopen drie maanden is gebeurd had normaal nog zeker drie jaar geduurd. Hieronder twee voorbeelden.
De e-commerce boomt, maar wie de winnaars daarin zijn is niet altijd duidelijk. Een doorgeefplatform zoals Amazon wint, maar winnen de handelaars ook? Of gaan hun marges nu op aan transport en de commissie die ze moeten laten vallen aan deze platformen?
Ook de evolutie naar meer van thuis uit werken zal een enorme impact hebben op onze economie. Momenteel zijn beleggers te druk op zoek naar de winnaars en duwen ze de beurskoersen van bedrijven zoals Zoom Communications naar de stratosfeer. Maar er zijn ook heel wat verliezers van deze evolutie.
Denk daarbij aan bedrijven die catering voorzien of de leveranciers van de koffiemachines. Zakenlunches vallen niet enkel door Covid-19 weg, maar ook door minder fysieke vergadering zal dit op lange termijn flink dalen. Als er minder mensen op kantoor aanwezig zijn, is er minder kantoorruimte nodig. En minder ruimte wil ook zeggen minder poetsdiensten.
Waarom zouden we voor een meeting nog de wereld overvliegen? De kostprijs hiervan is te hoog nu blijkt dat online vergaderingen ook efficiënt zijn. Bijgevolg niet enkel minder vluchten, maar ook minder overnachtingen in hotels, taxiritten enzoverder. Telkens met allemaal hun toeleveranciers.
Maar je kan nog verder gaan. Als we meer van thuis uit werken, hebben we dan die luxueuze bedrijfswagen nog wel nodig? Of kunnen we ook verder met een kleiner model? Misschien gaat deze ook wel 6 jaar mee in plaats van 4.
En om helemaal pietluttig te zijn, het zal zelfs een impact hebben op de kledingsector. Ik weet namelijk niet wat u doet, maar ik zit niet in maatpak achter mijn pc thuis.
Als we veel tijd gaan uitsparen omdat we minder tijd verliezen met onze verplaatsingen, waar gaan we die tijd dan aan spenderen? Hoeveel extra werk wordt verzet en hoe gaan we de extra privé tijd benutten (na Corona).
Maar de keerzijde van de medaille is ook dat mensen hun voeling en verbondenheid met het bedrijf dreigen te verliezen.
Kortom hoe één verandering, thuiswerken, een rimpeleffect heeft op tal van bedrijven. Maar het zal ook kansen scheppen. Wie van thuis uit werkt moet ook goed geëquipeerd zijn. Als we elkaar minder fysiek ontmoeten om zaken te doen worden de meetings die wel fysiek zijn meer contactmomenten om de persoonlijke banden aan te halen. Welke opportuniteiten liggen daarin?
Het zijn allemaal evoluties die we vandaag nog niet ten volle kunnen inschatten. Sommige zaken zullen minder impact hebben dan we verwachten terwijl anderen ons zullen verbazen.
Aan de boom schudden
Een goede crisis kent vele verliezers maar schept ook kansen zoals boven aangeduid. Tijdens een crisis wordt eens goed aan de boom geschud en valt het dood hout er uit. De zwakke bedrijven gaan tijdens een crisis failliet en de sterke bedrijven nemen hun marktaandeel in en worden sterker. Bedrijven die eigenlijk al geen economisch bestaansrecht hadden, verdwijnen.
Tot op heden is daar nog niet veel van te merken en vaak wordt dan naar de steun en subsidies gewezen die bedrijven kunnen krijgen. Maar als je de lijst ziet met de Vlaamse subsidies en steun die werd toegekend, heb ik de indruk dat deze steun vaak bij de verkeerden terecht komt. Als heel wat VZW’s en jeugdbewegingen tot €70.400 steun ontvingen terwijl handelaars, restaurants en bedrijven het met €4.000 moeten stellen dan vraag je je af waar we mee bezig zijn. Die rekening zal namelijk betaald moeten worden, en dat zal niet zijn door die VZW’s en jeugdbewegingen, maar net die bedrijven en hun werknemers.
De intentie is goed, de uitvoering wat minder. Door deze foute ingrepen lijken we ook gewoon de problemen mee te slepen in de toekomst, zachte heelmeesters maken stinkende wonden.
Zeepbellen blazen
Zoals eerder vermeld zien we de economische evolutie niet terug op de beurzen. Uiteraard herstelt de economie na de rampmaanden maart en april, maar de echte gevolgen blijven wat verborgen. We zien wel dat banken flinke provisies nemen voor slechte leningen en dat huishuren vaak later of niet meer betaald worden, waardoor ook de eigenaars in de problemen zullen komen met de terugbetaling van leningen.
Op de beurs lijkt de FED en andere centrale banken bereid om elke daling meteen op te vangen. En als de huidige zeepbel die ze aan het blazen zijn knapt, zullen ze meteen klaar staan om een nieuwe, nog grotere bel te blazen. Als je wil zien hoe een bedrijf ervoor staat moet je vandaag niet naar de beurskoers kijken, maar kijk naar de koers van de obligaties, die vertelt veel meer.
Of met de woorden van de bekende belegger Jeremy Grantham: We are in the top 10% of historical price earnings ratio for the S&P on prior earnings, and simultaneously are in the worst 10% of economic situations, arguably even the worst 1%.
Econoom David Rosenberg zegt het volgende: … the stock market (financial assets in general) have become a casino with no more true price discovery or risk assessment, given all this global central bank alchemy and these maneuvers that have created a one-sided, ‘heads you win, tails we bail you out’ psychology.The Fed is distorting risk markets on a scale never before seen. They are making a mockery of capitalism and bailing out bad actors. The system is broken. … we are witnessing the last hurrah of the equity market wagging the economy’s tail instead of the other way around — the way it used to be when it was productivity that was the source of real prosperity instead of the illusion of wealth generated by endless attempts at creative financial engineering.
(uit The Baupost Group Letter)
Kort samengevat: de slechte bedrijven worden kunstmatig in leven gehouden. De markten zijn volledig verstoord. Vroeger dreef productiviteit de markten, nu de ongeziene geldinjecties van de centrale banken.
Naar de beurs of weg uit cash?
Volgens de theorie is de beurs een graadmeter van de economie en kijken we daarmee zo’n 6 tot 9 maanden in de toekomst. Als dat ook nu zou kloppen, dan staan ons nog mooie economische tijden te wachten. Maar ik vrees dat de voorspellende factor niet tot zijn recht gaat komen.
De vraag die ik me stel is of dit nog een vlucht is naar de beurs voor het rendement of dat we dit eerder moeten bekijken als een vlucht uit cash? Is het vertrouwen van de beleggers in cash tot op een dieptepunt gezakt? Het zou in elk geval ook de koers van goud en Bitcoin verklaren.
Met de enorme geldcreatie van de centrale banken worden momenteel de prijzen van activa opgeblazen, zogenaamde asset inflation. In theorie worden aandelen, vastgoed, goud en bitcoin niet meer waard, het is het cash geld dat minder waard wordt. Pas als we dit nog meer gaan merken aan onze dagdagelijkse uitgaven spreken we ook van gewone inflatie.
