Kennis delen is voor mij één van de meest motiverende zaken die ik me kan inbeelden. Het geeft me zo’n voldoening om anderen op weg te zetten naar een leuke hobby, naar financiële vrijheid, naar nieuwe interessegebieden.
De manier om dat te doen tegenwoordig is via webinars, of het nu voor een studentenvereniging is, startende beleggingsclubs, voor de Vlaamse Federatie van Beleggers, facebookgroepjes of vriendenkringen, steeds opnieuw is er een toffe interactie die me zelf doet nadenken over verschillende topics. Want dat is leuke aan zelf een uitleg geven: je dient goed voor te bereiden wat je te zeggen hebt. Het verplicht je tot nadenken en daardoor leer je zelf ook meer.
De cirkel van kennis en kunde
Eén van die boeiende onderwerpen die ik aanraakte in een recent webinar is ‘de cirkel van kennis en kunde’. Het is een begrip dat zeker van toepassing is op iedereen die met ondernemen of beleggen bezig is.
Elk businessboek zal je duidelijk maken dat je om een succesvol ondernemer te worden je cirkel van kennis en kunde dient te kennen. Doe datgene waarin je goed bent en concentreer je daarop. Maak je sterke punten sterker. Dat lees je overal.
Wanneer je groeit als ondernemer, of als bedrijf, dan blijft het zeer belangrijk om binnen de competentie te blijven die het bedrijf verworven heeft. Dat is het recept om succesvol te blijven. Wijk niet af van de kernvaardigheden van het bedrijf.
Om het concept schematisch voor te stellen gebruik ik drie concentrische cirkels. De kleinste (blauwe) cirkel is je kerncompetentie. De dingen die je heel goed beheerst en waar je het verschil met jouw concurrenten kan maken. Die cirkel kennen is uitermate belangrijk. Dan gaat het niet zozeer om de hoeveelheid zaken die binnen die cirkel liggen, maar vooral de grenzen ervan te kennen. Weet ook wat er buiten ligt, namelijk datgene wat je niet beheerst. Dat zijn namelijk de dingen waar je beter ver van wegblijft.
Daarbij is het dus niet belangrijk hoe groot die cirkel is – die mag zeer klein zijn. Het is wel belangrijk dat je de grens goed kent.
De groene cirkel zijn die zaken die zover van je competentie liggen dat je ver van wegblijft. Het zijn de zaken die je evident niet kent. Die vormen dus geen risico dat je er zou in vergalopperen.
Maar bij de rode cirkel wordt het gevaarlijk, dat is de middelste. In die zaken kan je je verslikken omdat je denkt dat je ze beheerst, maar eigenlijk liggen ze net buiten je competentie. Uit die rode cirkel dien je absoluut weg te blijven. Dat is je gevarenzone, de zone van overmoed.
Hoe benut je de kennis van de cirkel van competentie?
Door in je cirkel van competentie te blijven bij beleggingen vergroot je de kans dat je correct handelt wanneer je bedrijven koopt en verkoopt. Bedenk dat bij elke handel een tegenpartij is waarmee je handelt, of beter nog, waartegen je handelt. Zie elke transactie als een spel tegen een tegenstander. Wanneer je handelt, wie is dan het best gewapend? Jij of de tegenpartij? Wanneer jij verkoopt, waarom koopt de tegenpartij dan?
Om dit spelletje te winnen blijf je dus best binnen je cirkel van competentie. Dat geeft je de beste kansen. Zie het als een competitie met veel deelnemers zoals een voetbalcompetitie waarbij je in één-op-één situaties tegen één onbekende tegenstander tegelijk speelt. Om het spel te winnen hoef je niet de allerbeste te zijn, je dient enkel beter te zijn dan je tegenstander.
Wanneer twee jagers aangevallen werden in de Savanne door een roofdier dan moest je niet de snelste loper van je dorp zijn. Je diende enkel sneller te zijn dan de collega-jager waarmee je op stap was.
Daarmee wil ik gewoon zeggen dat absolute kennis of intelligentie niet belangrijk is, wel je kennis in verhouding tot de andere deelnemers in de markt. En dan komt het er op aan je markten te kiezen. Welke zijn dat? Die die je kent – dat hebben we al gezegd – maar het is belangrijk genoeg om nog eens te herhalen.
Maar er is nog iets anders wat je kan helpen. Namelijk die markten te kiezen waar er minder deelnemers zijn. Zeker als kleine belegger kan je kieskeurig zijn. Waarom zou je je begeven in markten waar grote institutionele spelers aanwezig zijn met hun uitgebreide analistenteams, als je ook minder liquide aandelen kan kopen waar de grote jongens geen interesse in hebben.
Zoek dus een speelveld waar je tegenstanders minder gesofistikeerd zijn. Je hoeft niet de koning van het volledige speelveld te zijn, dat is toch niet mogelijk. Het volstaat om ‘koning éénoog in het land der blinden te zijn’. Die jager die net iets sneller loopt.
Bovendien is het zo dat de kleine minder bekende hoekjes van de markt ook veel meer kansen bieden op fout gewaardeerde aandelen. Zowel over- als ondergewaardeerde. Gewoon omdat ze minder bestudeerd zijn door analisten, minder besproken in de media, minder gekend bij het grote publiek, bieden ze je kansen. De Efficiënte Markthypothese die zegt dat in een ideale marktwerking alle aandelen correct geprijsd zijn. We weten intussen dat de ideale situatie niet steeds voorkomt. Hoe meer je in die minder bekende hoekjes, zoals smallcaps, of speciale situaties, of misbegrepen bedrijven, gaat vissen, hoe groter de kans dat je verschillen vindt tussen de waarde van een aandeel en de prijs die je betaalt.
Madame Matchbox
Bij de voorbereiding van één van een recent webinars zocht ik een voorbeeld om het begrip ‘Circle of Competence’ toe te lichten. Ik herinnerde me een verhaal uit één van de vele businessboeken die ik verslonden heb van een man die miljardair werd door zich te specialiseren in vastgoed binnen een straal van 1 mijl van de universitaire site van Oxford. Op zich een sprekend voorbeeld dat de cirkel niet groot hoeft te zijn, maar wel scherp afgelijnd.
En plots besefte ik dat ik nog een veel persoonlijker voorbeeld had uit mijn eigen omgeving.
Toen ik als jonge kerel – en dat is al eventjes geleden – het huis uit trok bleef mijn alleenstaande moeder achter met mijn speelgoed. Op mijn appartementje was er geen plaats voor enkele kisten speelgoed. Jongens spelen met kleine autootjes en in mijn geval waren dat Matchbox wagentjes. Ze danken hun naam aan de verpakking die er uitzag als een luciferdoosje, een matchbox dus.
Mijn moeder ging graag naar rommelmarkten en ze vatte het idee op om de miniatuur wagentjes te verkopen op een rommelmarkt. Mijn verrassing was groot toen ze na de eerste rommelmarkt met meer wagentjes terugkwam in plaats van met minder. Ze had op de rommelmarkt een andere verkoper gezien en ze had gekocht in plaats verkocht. Mijn moeder was verliefd geworden op de autootjes.
Van het één kwam het andere en ze begon bewust op zoek te gaan naar Matchbox wagentjes. In die periode (jaren ‘80, begin ’90) waren er blijkbaar veel jongelui die uit de wagentjes gegroeid waren en de dingen weg deden. Maar mijn moeder bezocht ook enkele gespecialiseerde beurzen waar ze de prijzen zag die men voor de topmodellen vroeg.
Gevolg was dat ze binnen de kortste keren de gewone rommelmarkten afschuimde op zoek naar argeloze verkopers om daarna de waardevolle stukken ofwel bij te houden of te verkopen op de gespecialiseerde markten. Ze deed met andere woorden aan een vorm van arbitrage. Dat kon ze doen omdat ze een kennis had opgebouwd die weinigen hadden. Ze wist waar ze koopwaar kon vinden en ze wist waar ze kopers kon vinden die meer boden.
Telkens wanneer ze handelde hield ze in een boekje bij welke prijs de stukken kregen. Ze noteerde ook in catalogussen die ze besteld had in Engeland (want Matchbox is Engels van origine) aan welke prijs ze uitzonderlijke stukken zag staan op de gespecialiseerde beurzen. Zo bouwde ze een grotere prijskennis op dan andere handelaars. En kon ze zelfs zeldzame stukken oppikken bij professionele handelaars omdat deze minder kennis hadden van haar ‘circle of competence’. Professionelen verhandelden meestal alle merken van wagentjes, treintjes, en meestal nog ander oud speelgoed.
Zo verdiende mijn moeder geleidelijk aan haar bijnaam: Madame Matchbox.
Het ging vele jaren door, ze ging naar het buitenland nadat ze ontdekt had dat er prijsverschillen waren tussen de Engelse markt (waar Engelse autootjes duur betaald werden) en pakweg de Franse markt waar men meer hield van de Franse merken zoals Corgi of Solido. Weeral een manier om te verdienen op arbitrage.
Het is pas toen ze de volledige verzameling zelf bezat dat ze zich in andere merken is beginnen verdiepen, maar haar bijnaam heeft ze altijd behouden.
Die andere cirkel: de cirkel van invloed.
Jaren geleden raakte ik gefascineerd door wijlen Stephen Covey na het lezen van zijn boek “The seven habits of highly successful people”. Met mijn bedrijf werd ik één van de eerste Belgische klanten van zijn trainingsinstituut Franklin Covey.
Covey is tot de Goeroe status verheven, maar zelf zegt dat hij niets anders doet dan bekende waarheden uit managementtheorieën, vreemde culturen of levensovertuigingen in een toegankelijk kleedje te steken.
Eén van die eenvoudige ideeën die door Covey gepopulariseerd werden is de ‘cirkel van invloed’. Het gaat erover dat er twee mogelijkheden zijn in elke situatie: ofwel kan je de situatie beïnvloeden ofwel kan je dat niet. Een voorbeeld maakt het duidelijk: Je organiseert een feestje voor enkele vrienden. Welk weer het gaat worden kan je duidelijk niet beïnvloeden. Hoe je de voorbereidingen treft, en bijvoorbeeld een tent voorziet voor het geval het regent, dat beïnvloed je wel. Dat laatste ligt binnen je cirkel van invloed. Het weer van morgen ligt buiten je invloed.
Het is belangrijk om te beseffen wat wel, en wat niet, in je cirkel van invloed ligt. Je dient je enkel en uitsluitend te concentreren op datgene wat er binnen ligt. Besef hoeveel er niet binnen je invloed ligt en maak je daar dan ook niet druk om of wordt er niet emotioneel van.
Zo ook op de beurs. Laat ons dit idee doortrekken naar de beurswereld. Er is zoveel dat je niet controleert en ook nooit zal kunnen controleren. Om er maar enkele te noemen: het gedrag van andere beleggers, plotse ‘black swans’ – onvoorzienbare gebeurtenissen – zoals een Corona pandemie, een frauderende CEO, de prijzen van grondstoffen, macro-economie, toekomstvoorspellingen, enzovoort enzoverder. Besef dat er immens veel is waar je totaal geen invloed op hebt. Dat lijkt frustrerend. Maar dat is het enkel als je tracht om daar invloed op te hebben. Als je beseft dat het tijdverlies is en zeer antiproductief dan laat je die zaken voor wat ze zijn, namelijk buiten je invloedssfeer.
Waar heb je dan wel invloed op? Dat is ook heel wat.
Zo bijvoorbeeld op het aantal uur dat je leest of bedrijven en sectoren, over de kennis die je opdoet van andere beleggers, op de magazines waarop je je abonneert,… en natuurlijk op je eigen beleggingskeuzes, op de hoeveelheid cash die je aanhoudt bij oververhitte markten, op de manier waarop je reageert bij een marktcorrectie of crash, op het aantal keer dat je per dag de beurskoersen bekijkt, … en nog zoveel meer.
Of om het met de woorden van Howard Marks te zeggen: bereid je goed voor, positioneer je in een markt – daar heb je invloed op. Probeer de markt niet te voorspellen, daar heb je geen invloed op, dat lukt je toch niet.
Het is interessant om voor jezelf eens na te gaan hoeveel tijd je besteed binnen je cirkel van invloed en hoeveel daarbuiten. Eens je begrepen hebt dat tijdsbesteding binnen je cirkel de enige nuttige is, dan ben je een geweldige stap verder.
De twee cirkels vloeien samen
Het mooie is dat deze twee theorieën over cirkels perfect samenvloeien. Hoe meer je je focust op je cirkel van invloed, hoe meer competent je zal worden, en dus hoe groter die cirkel van competentie wordt. En hoe beter je beursprestaties op termijn zullen worden.
Aandacht geven aan de juiste dingen verhoogt je competentie in die domeinen. Besef dat planten water nodig hebben om te kunnen groeien. Water geven is zoals aandacht geven. Hoe meer water je geeft, hoe groter en sterker ze worden. Zeuren over het weer dat te droog is zal je plantjes niet helpen.
Zo was mijn moeder ook bezig met het opbouwen van competentie, stap per stap, in één wel afgelijnd piepklein domein. Door focussen op die zaken waar ze invloed op had, door prijzen te noteren van haar aan- en verkopen, door de magazines te lezen, door met andere verzamelaars kennis uit te wisselen. Zo kwam ze zonder één management boek gelezen te hebben aan haar naam: ‘Madame Matchbox’ en zo bouwde ze voor haar de noodzakelijke welvaart op.
Ik hoop dat dit verhaal je in deze zomerse tijden kan inspireren en dat je zelf goed omlijnd waar je plezier en interesses liggen. Zo kom je tot een cirkel van invloed en competentie waar je je comfortabel bij voelt.
