Een vraag die me momenteel zeer vaak wordt gesteld is of ik niet bang ben voor inflatie, en of het vandaag niet beter is zoveel mogelijk belegd te zijn om inflatie te counteren. Ik begrijp de zorgen om inflatie. We zien allemaal dat er absurd veel geld in het systeem wordt gepompt door de centrale banken en overheden, en dat moet toch ergens sporen nalaten. Zeker nu de prijzen ook echt beginnen stijgen wordt het zeer reëel. Het is ook het meest gebruikte argument door beleggers in goud en crypto.
Ik wil wel graag even duidelijk maken dat alles hieronder afkomstig is van mij als belegger. Ik ben geen macro-econoom of monetair expert. Lees dit als mijn mening, niet als waarheid, het is gewoon hoe ik de toekomst hieromtrent inschat.
Mijn idee over inflatie is in te delen in drie niveaus, korte termijn, middellange termijn en lange termijn.
Inflatie op Korte Termijn
Op korte termijn zien we dat er door Covid-19, en de maatregelen die werden genomen om de pandemie in te dijken, er heel wat onderbrekingen zijn geweest in productie en logistiek. Ook wie gewoon kon doorwerken moest dit doen met inachtname van de social distancing waardoor de productie trager verliep.
We zagen bij de uitbraak van Covid-19 ook dat heel wat ondernemingen zelf hun productie verminderden en bij hun leveranciers minder orders plaatsten. Iedereen vreesde op dat ogenblik voor een flinke recessie en was heel voorzichtig met de middelen van hun bedrijf of gezin. Kortom de consumptie werd even on hold gezet.
Wat bleek? Dankzij de enorm snelle acties van de overheden viel de vraag helemaal niet uit. Uiteraard waren er sectoren die heel hard werden getroffen zoals olie, horeca, toerisme, … Andere zaken profiteerden van de lockdowns, maar ook zij waren zeer voorzichtig geweest bij hun bestellingen naar hun leveranciers. Het geld dat we niet konden uitgeven aan reizen, horeca, concerten werd deels gespaard, maar het zocht ook een weg naar andere producten.
Het resultaat is een tekort aan grondstoffen en producten, met als schoolvoorbeelden de stijging van de houtprijs en het tekort aan chips welke de elektronica en automobiel nu parten speelt.
Ook logistiek werden eerst schepen en containers geannuleerd en die kunnen ze nu niet genoeg vinden waardoor de transportkosten enorm de hoogte in gaan.
Op korte termijn is er door deze factoren dan ook een duidelijk inflatie te merken. Er is teveel geld voor een gelimiteerd aanbod van producten. Dat is de essentie van de inflatie die we nu op korte termijn merken.
De vraag is of deze inflatie een tijdelijk fenomeen is, zoals de overheden ons vertellen of niet.
Inflatie op Middellange termijn
Op middellange termijn zien we dat de hoge prijzen voor grondstoffen of producten ook steeds de oplossing zijn tegen de hoge prijzen. Net als lage prijzen de oplossing zijn van lage prijzen.
Als er hoge prijzen voor een grondstof of product worden betaald, dan zullen de bedrijven er alles aan doen om hun productie hiervan te verhogen, waardoor het aanbod stijgt. Wanneer dit aanbod opnieuw hoger is dan de vraag, dalen de prijzen. Als de prijs dan zeer laag wordt, wordt minder rendabele productie stopgezet, waardoor het aanbod daalt en de prijzen terug gaan stijgen.
Dit is een constant cyclisch spel van vraag en aanbod waar je op de beurs van kan profiteren, maar ook veel geld aan kan verliezen. Het vraagt enige ervaring.
Zo zullen bedrijven die vandaag geweldige prijzen kunnen rekenen voor hun producten flinke winsten maken waardoor hun koerswinstverhouding daalt, niet omdat de prijs daalt en ze goedkoper zijn, maar omdat de noemer, de winst, veel hoger gaat. Wanneer zo’n cyclische bedrijven goedkoop lijken, zitten ze vaak op de top van hun cyclus, en is het geen koopmoment.
Andersom geldt dit ook bij hoge koerswinstverhoudingen. Vaak is dit wanneer hun producten slechts tegen heel lage prijzen worden verkocht en ze amper of zelfs geen winst maken, en is dit mogelijks een ideaal koopmoment. Laat u dus zeker niet verrassen hierdoor. Het is iets wat vaak gebeurt bij beginnende value beleggers, ook ik betaalde hierin ooit mijn leergeld.
Het spel van vraag en aanbod zal ervoor zorgen dat op middellange termijn alles wel terug meer in evenwicht geraakt. Zelfs al zullen we misschien nog een langere periode aan social distancing moeten doen, de bedrijven passen zich wel aan en de productie wordt opgeschaald. Voor de autosector verwacht men volgend jaar al een normalisering voor het tekort aan chips.
Maar indien de vraag blijft stijgen, wordt het een ander verhaal natuurlijk, een fabriek wordt niet overnacht gebouwd en voor grondstoffen die we onder de aarde moeten delven is het proces nog langer.
Inflatie op Lange termijn
Als langetermijnbeleggers is voor ons het effect van de inflatie op lange termijn uiteraard het belangrijkste. De schommelingen op korte termijn laten we aan ons passeren. Maar er zijn gevolgen van de inflatie op korte termijn die ook lange termijn gevolgen hebben. Als prijzen stijgen, blijven ze vaak daar steken. Heeft u de prijs van een cola op restaurant ooit al weten dalen?
Maar nog veel belangrijker, ook lonen zie je niet dalen eens ze ooit gestegen zijn. En dat is niet meer dan normaal, want zelfs al zou de inflatie dalen of zou er deflatie optreden, je kan niet aan iemand uitleggen dat je hem of haar vandaag minder betaalt voor hetzelfde werk van een jaar geleden. Welke motivatie zou men dan nog hebben?
En ook de reactie van de overheden op Covid-19 heeft een inflatoire invloed op de lonen. In België kennen we al langer de werkloosheidsval. Hoe overtuig je iemand om 38 uur per week te gaan werken voor slechts enkele euro’s meer dan zijn of haar uitkering? Dit zeg ik zonder oordeel hierover. Als je doet wat je graag doet is werken een plezier, maar in jobs met de laagste loonvoorwaarden is het misschien niet altijd leuk werk, en dan speelt zo’n werkloosheidsval wel degelijk, zeker als daar bovenop nog organisatorische problemen komen met kinderen of andere hindernissen zoals vervoer.
In Amerika zien we door het beleid en het betalen stimuli dat ook daar mensen moeilijker te overtuigen zijn om deze lage loon jobs uit te voeren. Eveneens zonder een oordeel te vellen over het Amerikaanse systeem is het wel duidelijk dat vandaag de lonen hoger moeten om de mensen te kunnen overtuigen. Maar uiteindelijk zullen deze hogere lonen ook worden doorgerekend in de prijzen en krijgen we zo een inflatoire spiraal.
De factor lonen is in Westerse landen veel doorslaggevender voor inflatie dan grondstoffen of logistiek.
Er is nog een heel belangrijke reden waarom we op langere termijn een hogere inflatie mogen verwachten dan we gewend zijn, namelijk deglobalisering.
Globalisering zorgde ervoor dat we jarenlang een zeer lage inflatie kenden. Ik zal nog een stap verder gaan, er werd tijdens de periode na de financiële crisis van 2008 ook massaal geld geprint, en de reden dat we volgens mij tot op heden nog niet te kampen hadden met een hoge inflatie is deze globalisering.
Dankzij de globalisering werden heel wat producten alsmaar goedkoper. Gaande over (sommige) voedingsmiddelen over kleding, gadgets, meubels… Maar het best was dit te merken in de elektronica. Een TV kostte vroeger een maandloon, en de topmodellen zelfs drie maandlonen. Vandaag heb je een gigantische TV met topkwaliteit van beeld, waar de high-end van vroeger niet aan kan tippen, voor een derde van een maandloon.
Een ander voorbeeld. Ik ben zelf een gitaar enthousiast. Ik speel er wat op, maar ik kijk er ook graag naar en durf er wel eens te kopen en verkopen, zoals anderen misschien met schilderijen doen. Ook hier zien we perfect het gevolg van de globalisering. Midden jaren ‘90 was een gitaar van €500 van matige kwaliteit. Vandaag krijg je rond diezelfde prijs zeer degelijke instrumenten die in China of Indonesië zijn gemaakt. Voor dezelfde kwaliteit zou je vroeger het drievoudige hebben betaald.
Uiteraard hebben merken dit opgelost door te werken met goedkopere merken, zoals Fender haar goedkope gitaren onder het Squier merk uitbrengt en Gibson onder Epiphone, om dan zelf te focussen op high-end. Of door de elektronica vol met snufjes te duwen die niemand gebruikt. Maar als we heel eerlijk zijn is het verschil in prijs tussen de goedkopere en dure niet in verhouding tot wat men extra krijgt. The law of diminishing returns.
Vandaag wordt er echter steeds meer gesproken over het verkorten van de leveranciersketen en het terughalen van productie uit deze landen naar Europa en Amerika. De chips voor elektronica en auto’s zijn daarbij het meest besproken. Ook worden er steeds meer vragen gesteld bij het just in time model. Er zal terug wat meer aandacht gaan naar buffervoorraad en logistiek (deze laatste ook vanuit ecologisch perspectief).
Maar alles heeft natuurlijk een kostprijs en de hogere kostprijs zal inflationair werken. Uiteraard zal er geprobeerd worden om de kostprijs nog te drukken door in Amerika te kijken naar Mexico en in Europa naar de rand. De productie zal niet opeens in Duitsland of België terug gebeuren. Maar het zal sowieso inflatie opwekken.
Fiscaal gedreven inflatie
En dan is er nog een vierde aspect dat we volgens mij niet over het hoofd mogen zien, en dat is de fiscaal gedreven motivatie. Veel Westerse overheden kampten al met enorme overheidsschulden en daarbovenop kregen ze eerst de financiële crisis van 2008 en dan nu de pandemie.
Ze hebben deze pandemie en lockdowns bestreden door iedereen geld te sturen die het nodig had, maar ook mensen die het niet nodig hadden. De schuld is echter voor rekening van alle belastingbetalers. Deze schulden moeten ooit betaald worden en in periodes zoals deze wordt er populistisch hard geroepen om de rijken deze crisis te laten betalen. Ze zijn tenslotte allemaal rijker geworden door de stijging van de prijzen van hun activa.
Maar de geschiedenis heeft ons geleerd dat “de rijken” belasten niet werkt, het zijn altijd de middenklassen en de armsten der rijken (waar je sneller toe behoort dan je denkt) die het gelag betalen, en of daar nog veel rek op zit, dat betwijfel ik.
Inflatie is dan ook de gedroomde uitkomst waarbij de overheden niet de boeman zijn en extra belastingen heffen, maar we wel collectief betalen.
Voor de overheden is inflatie dus welkom. Wat niet welkom is, is een hogere rente. Bij zulke hoge schulden is zelfs een kleine stijging van de rente nefast. Een rente die lager is dan de inflatie is voor hen een gedroomd scenario, want de belastinginkomsten stijgen zonder dat ze er iets voor moeten doen, en de kostprijs van de schulden blijft dezelfde.
Een andere vraag is natuurlijk of alle landen dit gaan kunnen houden. Want als de schuldeisers hun vertrouwen verliezen, dan zullen de rentes toenemen. Neemt de rente niet toe, dan zal de munt sterk dalen ten opzichte van andere munten en wordt alles wat wordt geïmporteerd duurder, wat inflatie dan weer in de hand werkt,…. Momenteel zijn de landen of regio’s zelf de grootste schuldeisers via de centrale banken, maar is dat een houdbaar verhaal? We zullen zien.
Om samen te vatten, ik verwacht me nog voor een ruime tijd aan een negatieve reële rente. Dit door relatief korte tijdelijke pieken in inflatie die op zich niet zo erg zullen lijken, maar die over een periode van 10 jaar de koopkracht van uw vermogen wel kunnen halveren, als je jezelf er niet tegen wapent. Ik herhaal nogmaals, dit is mijn conclusie waar ik naar handel, dit is geen voorspelling en nog minder een waarheid. Inflatie is voor mij geen zekerheid, maar risico gewijs houd ik er wel rekening mee in mijn beleggingscenario's.
Wat te doen?
Gewoon aandelen of vastgoed kopen om de inflatie te ontlopen is volgens mij geen goed idee. Zoals ik het zie betaal je vandaag namelijk al voor de inflatie die nog moet komen, en zoals ik schreef is dat geen zekerheid, de prijs die je vandaag betaalt wel. Daarnaast zal inflatie sommige bedrijven pijn doen, terwijl andere er van zullen profiteren.
Inflatie doet een bedrijf pijn in haar uitgaven. Lonen die stijgen, grondstoffen die extra geld kosten, of nieuwe fabrieken voor de groei. In een inflatoir scenario zijn bedrijven die hun grootste kosten al achter de rug hebben dan ook het interessantste. De onderhoudskosten zullen stijgen, maar de fabrieken, gronden, pijpleidingen,… werden wel gerealiseerd met het goedkopere geld van gisteren.
Aan de inkomstenkant kan een bedrijf profiteren van inflatie omdat ze haar prijzen kan verhogen. Daarbij zijn de bedrijven met pricing power het interessantste. Pricing power is de kracht van het bedrijf om haar prijzen te verhogen zonder dat het verkochte volume er onder lijdt. Met andere woorden ze verliezen hierdoor geen klanten aan concurrentie, of om andere redenen, bijvoorbeeld omdat de klanten het product niet meer kunnen betalen.
Bedrijven met sterke merken, monopolies of producten die slechts een klein deel uitmaken van het budget van de verbruikers bezitten vaker pricing power dan andere bedrijven.
De beurs is duur
Dat vastgoed duur is zien we aan de huurrendementen die je vandaag op een aankoop mag verwachten. Het rendement is absoluut niet meer in verhouding met het risico.
En ook de beurs is duur. We zitten zelfs op recordhoogtes. Adviserperspectives.com gebruikt de combinatie van vier maatstaven om te meten of de beurs duur is. Voor meer details verwijs ik graag naar hun website, want dit zou ons te ver leiden. (zie shownotes)
De conclusie ziet u in volgende afbeelding:
In 1929, net voor de crash piekte deze graadmeter op 72%. In 2000 piekte deze op 146% en vandaag staan we op 189%.
Nog een bekende is de Shiller PE welke de aangepaste winsten meet ten opzichte van de marktkapitalisatie.
Deze piekte in 1929 net boven 32, in 2000 steeg deze tot 45, vandaag staan we op 37,3, het tweede hoogste punt sinds de meting.
En ook de zogenoemde Buffett indicator welke de verhouding van het binnenlands product meet ten opzichte van de marktkapitalisatie van alle bedrijven staat op een ongekende hoogte.
En ondanks deze dure beurzen en waanzinnige stijgingen, ging het voor sommigen nog niet snel genoeg. Zij hebben zich op de cryptomarkt gestort, aangevuurd door de media waardoor de FOMO (fear of missing out) bij velen te groot werd.
Niet de beurs, wel bedrijven
Op zich is de stand van de beurzen voor ons van weinig belang, we beleggen namelijk niet in de beurs, wel in individuele bedrijven. En er zijn sporadisch nog zaken te vinden die interessant zijn, al is de spoeling erg dun aan het worden.
En het feit dat we wel eens iets goedkoop genoeg vinden wil niet zeggen dat we de stand van de beurzen dan maar gewoon straal mogen negeren. De prijs die je betaalt is heel belangrijk voor je rendement.
Bij de huidige dure beurzen is het een goed idee om te focussen op zeer kwalitatieve aandelen. Het is namelijk bewezen in het verleden dat het op zeer lange termijn (20-30 jaar) dan wel goed komt met je rendement.
Op kortere termijn is de prijs echter heel bepalend. Stel dat je vandaag een bedrijf hebt waarvan je denkt dat deze binnen 10 jaar €100 per aandeel waard zullen zijn. Als je dit aandeel kan kopen aan €10 per aandeel en het stijgt naar haar waarde op deze tien jaar, dan doe je je inleg x10, ofwel 900% rendement
Maar kan je dit bedrijf kopen aan de helft, namelijk €5, dan doe je je inleg x20, goed voor 1900% rendement. Of andersom als je deze koopt aan €20 dan doe je inleg x5 ofwel 400% rendement.
Om goede rendementen te halen moet je de kwaliteit en waarde van de bedrijven kunnen inschatten. Om geweldige rendementen te halen, moet je deze ook nog kunnen kopen aan goede prijzen.
Aan de andere kant is niets doen ook geen optie, want dan word je gegarandeerd armer door inflatie. En dat is het moeilijke evenwicht dat we vandaag met zijn allen moeten vinden. Hoeveel beleggen we en hoeveel cash houden we opzij om te profiteren van een eventuele daling van de beurzen. Gezien de stand van de beurzen en ondanks de inflatie kies er toch voor om genoeg slagkracht achter de hand te houden.
